narcistische mishandeling

Narcissus’ moeder kreeg van de ziener Tiresias te horen dat het levensgevaarlijk voor haar zoon zou zijn om zichzelf te leren kennen. Narcissus begint inderdaad met sterven op het moment dat hij zichzelf tegenkomt: in het spiegelende water van een heilig meer: hij wordt verliefd op een beeld en weigert dat vervolgens los te laten, ook al leidt het tot zijn ondergang.

Dat is interessant: als ik Iris Koops’ boek Herstellen van narcistische mishandeling goed begrijp heeft de narcist geen ‘zelf’, en vult hij (of zij) die leegte op met aandacht, bewondering, en toewijding van anderen. Hij eigent zich dat toe, denkt dat hij recht heeft op de sympathie en empathie van anderen. De narcist is daar echter zelf niet toe in staat: alles draait om hem: het zelf van anderen is er alleen om gecontroleerd, uitgegumd te worden. Jarenlang samenleven met een narcist kan er dan ook voor zorgen dat de eigen beleving volledig verdwijnt.

Wat veel mensen niet weten is dat narcisten een aantal overeenkomsten met psychopaten vertonen: ze zijn goed in het manipuleren en bespelen van mensen, en zullen zich nooit verantwoordelijk voelen voor het eigen gedrag en de gevolgen daarvan. De narcist heeft een bepaald beeld van zichzelf, en de wereld: een Waarheid — en die waarheid beschermt hij koste wat kost. Kritiek of twijfels accepteert hij niet: het tast immers zijn beeld (en daarmee zijn zekerheid) aan. Als hij er toch mee wordt geconfronteerd kaatst hij de bewering of kritiek terug, verdraait hij woorden, bespeelt hij onzekerheden met opmerkingen die de ander doen twijfelen aan de eigen beleving. Het is een verdedigingsmechanisme, een manier om vooral zichzelf niet te hoeven onderzoeken. Hij speelt de ander tegen zichzelf uit, vermorzelt de integriteit van zijn slachtoffer: hij gaat nooit inhoudelijk in op kritiek, negeert het. Ontwijken doet hij met zoveel kunde dat het niet opvalt: hij maakt gebruik van afleidingsmanoeuvres om zijn vestiging, zijn zekerheid, zijn waarheid, geen risico te hoeven laten lopen.   

De zekerheid van een narcist is een door hemzelf gefabriceerd beeld: het is plat, 2D: alleen te zien vanuit één point of view: zíjn point of view. Narcissus zou zichzelf niet mogen leren kennen want dat zou de dood betekenen: maar zijn zelf leeft niet: hij zou, zoals hij ontdekt bij het meer, ontdekken dat er niets is behalve zijn buitenkant. Het meer laat alleen een wispelturige weerspiegeling zien. Raak het aan en de verschijning verdwijnt. Wijs hem op z’n vluchtigheid en Narcissus komt tot de conclusie dat hij niets weet; hij verdwijnt in zijn eigen niets.

*

Iris Koops’ boek (met als ondertitel Het verdwenen zelf (tevens de titel van haar website)) is een poging om narcistische mishandeling meer bekendheid te geven, in de hoop dat het sneller herkend zal worden door hulpverleners. Het is lastig narcisme te diagnosticeren omdat narcisten een zeer charmant masker op kunnen zetten (zelfbehoud). Als narcistische mishandeling al wordt erkend, dan worden er nogal eens fouten gemaakt tijdens therapie.

Wat ik zeer waardeer aan Koops’ benadering van deze mishandeling is haar stelligheid als het gaat om populaire, new age-achtige therapieën waarbij het vooral draait om empathie. Er wordt geleuterd over vergeving en begrip, over welke rol het slachtoffer zelf heeft gespeeld, en de jeugd van de mishandelaar — het slachtoffer van narcistische mishandeling wordt hier niet mee geholpen. Sterker nog: dit is de manier waarop de narcist haar al die tijd heeft mishandeld: de verantwoordelijkheid voor de wijze waarop ze werd behandeld heeft de narcist altijd bij zijn slachtoffer gelegd. Nogmaals een beroep doen op haar empathie suggereert wederom dat ze het aan zichzelf te danken heeft: had je je zich maar anders moeten gedragen. Nee. Niet. De verantwoordelijkheid van mishandeling ligt ALTIJD bij de mishandelaar. Het slachtoffer van narcistische mishandeling heeft niet voor niets moeite met begrijpen wat ‘normaal’ is: ze heeft geen besef van/ gevoel voor grenzen: niemand heeft haar ooit laten zien dat haar ‘nee’ een grens zou moeten zijn, dat daar overheen denderen geen optie zou mogen zijn. Zo simpel is het. Zo ingewikkeld is het.

*

Later meer; ik ga ook Koops’ tweede boek, Je leven in eigen hand – Verder na narcistische mishandeling lezen. Bovendien, ik kan het niet helpen: ik lees over feminisme (Living a Feminist Life/ Sara Ahmed) & zie allerlei verbindingen tussen narcistisch gedrag/narcistische mishandeling en misogynie/racisme/discriminatie.

7 opmerkingen:

  1. Anoniem23.10.17

    Wat te doen als je geen mensen hebt om te bellen. Er staat dat je een netwerk van mensen moet hebben die je zo af en toe kunt bellen maar wat als je die niet hebt en zit nog gevangen in die relatie. Waar moet je heen als je bijna aan het eind van je latijn bent en niemand hebt om mee te praten die het begrijpt? De true friends die weten wat het met je doet. Ik hoop ook dat mensen die in sociale beroepsgroepen weten wat het is. Korrelatie is ook te bellen. Je moet nu eenmaal mensen om je heen hebben waar je altijd bij terechtkunt in dit soort situaties. Op den duur verlies je kracht want het vergt telkens weer moed er tegen aan te gaan. Sommigen krijgen zelfs slaapmedicatie voorgeschreven van de huisarts om in slaap te komen nadat de relatie al is verbroken. Het heeft tijd en educatie nodig om weer te herstellen. Weer tot je zelf komen en thuis te komen bij je zelf. Dan heb je het heft in eigen handen. Er kan nog veel vastzitten en hoop dat hier de juiste persoon met de juiste expertise wordt ingezet. In een stad als Groningen voel je je soms zo anoniem zo alleen in een stad. Iedereen loopt je voorbij en ziet niets wat er speelt. Zou de e.h.b.o. en de dokterwacht er ook iets van af weten, of een sociaal maatschappelijk werker. Sommigen voelen zich zo afgesneden en dan hoop je dat er mensen zijn die het begrijpen. Niet iedereen heeft evenveel begrip voor trauma"s. Oorlogstrauma"s is een ander verhaal. Dit wordt meer in collectiviteit beleefd en dit is meer solitair en dan zie je mensen denken van ik had het wel anders aangepakt en dergelijke. Je moet je helemaal in die ander gaan verplaatsen hoe die dat beleefde.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. anoniem,

      ik ben geen therapeut of psycholoog of expert op dit gebied. acute help kan ik daarom niet bieden. ik kan uit jouw verhaal niet opmaken of je die hulp nodig hebt, voor de zekerheid raad ik je aan naar de huisarts te gaan met de informatie die je hebt: het boek van Iris Koops, haar website (https://verdwenenzelf.org/) — iets, zodat je niet uit hoeft te leggen waar je mee te maken hebt (want hoe moeilijk & vermoeiend is dat..) maar wel duidelijk kunt maken wat de gevolgen zijn voor jou.

      wat te doen als je niemand hebt om op terug te vallen? zorg voor een survival-kit. stel iets samen dat jou kracht geeft op het moment dat je dat nodig hebt. Koops' boeken, of misschien het werk van Bessel van der Kolk ('The Body Keeps the Score') of Judith Herman ('Trauma en Herstel' / 'Trauma and Recovey').
      ik weet dat dat moeilijk is: dat je nooit hebt geleerd jezelf te vertrouwen, jezelf vriendelijk te behandelen, voor jezelf te zorgen. juist daarom is het, denk ik, belangrijk tijdens dergelijke momenten niet te veel op anderen te vertrouwen. tenzij zij weten wat jij nodig hebt, echt nodig hebt.

      het is waar dat een luisterend oor steun kan bieden maar omdat narcistische mishandeling ingewikkeld en vooral moeilijk voor te stellen is, kan een luisterend oor ook heel vermoeiend en dus negatief werken. vind uit waar je baat bij hebt. als je een uitlaatklep nodig hebt, vind dan een manier. schrijven, tekenen; er zijn veel manieren om je lading te lossen. vergeet alleen nooit om die noodzaak serieus te nemen: vergeet nooit jezelf serieus te nemen.

      trauma ís lastig. je kunt niet aan iemands uiterlijk, gezicht, aflezen wat diegene heeft meegemaakt. bovendien is trauma zo ingewikkeld dat het per mens anders werkt, omdat ieder mens nu eenmaal andere ervaringen te verwerken krijgt & andere manieren heeft geleerd om die ervaringen te verwerken.

      deze mishandeling kun je niemand anders dan de mishandelaar kwalijk nemen; ook niet die mensen die niet zien of begrijpen waar jouw trauma vandaan komt. dat is inderdaad wat het zo zwaar kan maken, aan de andere kant kan ik voor die mensen alleen maar blij zijn dat ze er niet mee te maken hebben (gehad)..

      het is inderdaad naar dat zo weinig hulpverleners weet hebben van deze mishandeling, ik vermoed dat dat te maken heeft met het feit dat trauma nog maar jong is, dat trauma nog altijd lastig te begrijpen/doorgronden is. zie hoe men omgaat met oorlogsveteranen. tijdens de eerste wereld oorlog geloofde men er nog niet in, pas na Vietnam begonnen meer mensen er serieus over na te denken. des te belangrijker dus dat Koops deze boeken heeft gemaakt, en dat slachtoffers er over praten.

      laat mensen die jouw trauma niet begrijpen/geloven los, ook al is het maar voor even. het gaat er om dat jij jouw trauma serieus neemt, dat je jouw waarnemingen, belevingen, sensaties serieus neemt. probeer daar streng in te wezen: voor anderen. wees zo begripvol mogelijk voor jezelf.

      ik weet niet wat verder te zeggen. behalve, nogmaals: https://verdwenenzelf.org/. & take care!

      Verwijderen
    2. Anoniem3.6.18

      Ze willen mij graag in het schandaalblaadje zien van hoe minder hoe mooier en daarna ontkennen. Het is weer zout op een wonde als ze het niet begrijpen. Morele ontkoppeling, ontbinding in plaats van solidariteit en verbinding en schuldvraagomkering dehumanisatie ontmenselijking oftewel victimblaming guilttripping. Het is inderdaad laf als mensen wegkijken en nergens op aanspreekbaar wensen te zijn. Schandaal en vals spel. .

      Verwijderen
  2. Ik las op het politiebureau een folder over huiselijk geweld met punten die zo ongeveer op die van mij van toepassing waren. Je gaat er niet van uit dat mensen je zo behandelen omdat je denkt van wat U niet wil wat U geschied doe dat ook een ander niet en behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden.Dat iemand er helemaal in z"n eentje mee zit en met alleen maar negatieve invloedssferen die maken dat je eetlust afneemt e.d.Het heeft ook invloed op het lichaam. Dat er mensen zijn die overal mee weg denken te komen. Aanleg interesse en ervaring en oog hebben voor ethiek en moraal zijn dan waardevolle eigenschappen. Vaak krijg je na je verhaal een trap na ook van zogenaamde deskundigen die zich belangrijk en goed willen voelen. Het is bij hun dezelfde behandeling als met een narcist en een psychopaat namelijk een kat en muisspel waar je het toch niet van kunt winnen. Mijn verhaal werd vaak in twijfel getrokken alsof ik verward was of zelf iets had. De mens is toch een sociaal wezen. Ze kunnen beter zeggen het zal mij een wordt wezen van hoe jij je er onder voelt. Op forums heb ik ook het idee dat het elitegroepjes zijn die elkaar de loef willen afsteken en heel fel reageren als het verkeerd overkomt. Als iemand een hypo heeft en lang de weg ligt is het duidelijk want dan bellen ze de ziekenwagen er bij omdat dat nodig is maar bij deze nood laten ze je links liggen of kunnen ze anders reageren. Iemand met een hypo zei ooit te zijn gevonden langs de weg en zei dat iemand er een ziekenwagen bij had gebeld en achteraf zei de specialist dat hij door het oog van de naald is gekropen dus als diegene niet had gebeld dan had het heel anders kunnen lopen. Soms weten mensen uit gebrek aan ervaring niet wat ze moeten doen of denken een ander doet het wel. Ik heb van ervaren verpleegkundigen gehoord dat het er zo aan toe kan gaan bij mensen die zichtbaar in nood zijn. Als iemand dreigde flauw te vallen dan kwam er een verpleegkundige in burger die tips en adviezen gaf om op die manier te voorkomen dat iemand flauwviel. Zo heeft een politie ook wel eens in burger opgetreden en marechaussee. . .

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Je wilt gehoord worden en erkenning en bevestiging van hetgeen wat is overkomen. Ik leef heel geisoleerd want er is niemand die het begrijpt. Ze willen er van af komen door clicheopmerkingen en stereotype uitspraken. Papier is ook maar koud en dood en weet niet wat ik moet schrijven en tekenen want het wordt toch niet gehoord en gelezen en in dit geval wordt je koud gemaakt en gesmoord dan dat het om hun ego gaat. Doven smoren uitdoven van het levenslicht. Mensen afschepen om er van af te zijn zonder oprechte interesse. De perfecte moord.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Anoniem3.6.18

    Ik ben er ook mee naar de huisarts geweest maar die ziet het als iets wat er los van staat en dan krijg je weer door verwijzingen. therapeuten die je paranoide schizofrenie toekennen en bipoliar en borderline. Sommige huisartsen hebben op sociaal maatschappelijk vlak een steek laten vallen. ik hoor ook geen goede verhalen over de hulpverlening. Net of blijf je daar steken en de dader blijft onbesproken. het lijken zelf wel daders met hun kat en muisspelletjes. .

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Anoniem3.6.18

    Je verwacht van deskundigen dat zij bedreven zijn in deze materie en dat zij het goed onder de knie hebben en hun vak verstaan wat trauma"s betreft en het niet erger maken. van dat je het niet aan iemand af kunt lezen. Je mag toch wel wat verwachten van zo veel ziektenkostenpremies dat ze daar gedegen kennis van hebben van wat trauma"s zijn en wat het met je doet. Het gaat hun alleen maar om hun ego en ambitie.

    BeantwoordenVerwijderen

//

quoi?

ada limón adrienne rich ali smith alice notley alice oswald anne boyer anne brontë anne carson anne truitt anne vegter annie dillard antjie krog audre lorde bhanu kapil carry van bruggen catherine lacey cees nooteboom charlotte brontë charlotte salomon chimamanda ngozi adichie chris kraus christa wolf claire messud claire vaye watkins clarice lispector david whyte deborah levy durga chew-bose elif batuman elizabeth strout emily brontë emily dickinson emily ruskovich ester naomi perquin etty hillesum f. scott fitzgerald feminisme fernando pessoa han kang helen macdonald henri bergson henry david thoreau hermione lee herta müller jan zwicky janet malcolm jean rhys jeanette winterson jenny offill jessa crispin joan didion john berryman joke j. hermsen josefine klougart kate zambreno katherine mansfield kathleen jamie katja petrowskaja krista tippett layli long soldier leonard koren leonora carrington leslie jamison louise glück maggie anderson maggie nelson marcel proust margaret atwood maría gainza marie darrieussecq marie howe marja pruis mary oliver mary ruefle neil astley olivia laing patricia de martelaere paul celan paula modersohn-becker poetry poëzie rachel cusk rainer maria rilke raymond carver rebecca solnit robert macfarlane sara ahmed sara maitland seamus heaney siri hustvedt stefan zweig susan sontag svetlana alexijevitsj sylvia plath ta-nehisi coates teju cole terry tempest williams tess gallagher tjitske jansen tomas tranströmer tracy k. smith valeria luiselli virginia woolf vita sackville-west w.g. sebald yiyun li zadie smith

Blogarchief