‘Misschien is het juist om die reden, omdat je altijd geweigerd hebt met een vlak verhaal te komen over de geografische en historische identiteit van je landgenoten, dat de Nederlanders nooit zo bereidwillig zijn geweest het universele karakter van je werk te erkennen.’ (p. 43)
Manguel vergelijkt Nooteboom vervolgens met Borges: hij werd in Argentinië als buitenlander gezien, ‘omdat hij schreef over dingen aan gene zijde van de zee. In jouw geval beschouwen de Nederlanders je vermoedelijk als schuldig aan lèse-majesté. Het is misschien niet bij hen opgekomen dat het weleens andersom zou kunnen zijn.’
Ik vraag me nu af: lezen Nooteboom-liefhebbers wellicht meer buitenlandse dan Nederlandse literatuur? Het lijkt me overigens wat overdreven om Nooteboom te beschuldigen van verraad (lèse-majesté), maar ik kan me indenken dat lezers die voornamelijk literatuur van Nederlandse auteurs lezen, zich ongemakkelijk voelen bij Nootebooms grenzeloze boeken. Wat mij zo aantrekt in het prozawerk van Nooteboom, lijkt andere lezers te ontmoedigen: de vaak onbekende omstandigheden van zijn personages, zijn weigering gebruik te maken van een plot, afwezigheid van antwoorden, abrupte eindes; om maar wat te noemen.
Manguel concludeert:
‘Wat we zo gemakkelijk vergeten is dat als we het over het universele karakter van een schrijver hebben, we feitelijk uitgaan van een universele lezer. We verklaren dat we allemaal, uitstijgend boven conventionele definities en bureaucratische vereisten, kunnen bogen op de gedeelde gave de wereld te leren kennen aan de hand van door mensen bedachte beelden en woorden, en een gemeenschappelijke cultuur. Of we ervoor kiezen die gave te benutten is een andere zaak.’ (p. 44; schuingedrukte zin door mij gecursiveerd.)
Ofwel: het ligt aan de lezer als hij iets onbegrijpelijk, of niet relevant vindt. Nooteboom is het daar ongetwijfeld mee eens; zoals iemand een bladzij omslaat / zonder te hebben gelezen / alles geschreven voor niets, schreef hij in zijn gedicht ‘Post’.
Ik heb tot nu toe enkel 's Nachts komen de vossen van hem gelezen. Erg sfeervol vond ik dat, maar om een of andere reden is het bij dat ene boek gebleven. Wat vind jij een goed boek van hem om mee te beginnen?
BeantwoordenVerwijderenoef, dat is lastig. allereerst omdat Nooteboom heel veel heeft geschreven en ik nog maar net aan zou oeuvre ben begonnen; ten tweede omdat hij heel verschillende boeken schrijft (één van zijn vele kwaliteiten, I guess).
Verwijderenmijn eerste Nooteboom was Allerzielen. ik weet niet meer waarom ik het ging lezen, ik was niet uitermate nieuwsgierig naar de auteur. het was een gok, vermoedelijk. maar het is een prachtig boek, nog altijd mijn favoriete Nooteboom. snel daarna las ik Rituelen, en dat moet ik altijd nog eens herlezen want ik las het met Allerzielen in het hoofd, en met verwachtingen: ik vond het tegenvallen. ik heb Nooteboom echter nooit losgelaten, vanwege die eerste leeservaring.
wellicht is juist Alles voor het eerst van Manguel een goede introductie, hij haalt veel romans van Nooteboom aan, is in staat aan te geven waarom Nooteboom zo'n goede schrijver is. dat Nooteboom een goede schrijver is (waarschijnlijk meer dan goed) is me duidelijk, het 'waarom' is dat nog niet. het eerste dat nu bij me opkomt is zijn kennis en besef van geschiedenis, het feit dat een mens eigenlijk niets voorstelt in de geschiedenis van de wereld, en dat we toch in staat zijn een te grote stempel te drukken in die geschiedenis.
(hij wordt nogal eens ouderwets genoemd maar ik begrijp niet waarom dat is: hij is een weidse denker en houdt zich nooit aan regels/grenzen.)
Heel fijn van je om dit even te delen. Ik ken Nooteboom vooral als reiziger/schrijver over reizen. Ouderwets zou ik hem ook niet noemen. 's Nachts komen de vossen is eigentijds en (vermoedelijk) tijdloos.
Verwijdereneens! Manguel schrijft in zijn boek dat iedereen die in aanraking komt met's Nachts komen de vossen er door zal worden achtervolgd (of zoiets). een boek als geest, i like it.
Verwijderen