‘Ooit ben ik verdwaald.’ Een jongetje van negen jaar oud verdwaalt in een land waar een dictatuur heerst. Hij vindt zelf de weg naar huis, is zelfs eerder thuis dan zijn ouders:
‘Je hebt een andere route genomen, zei mijn moeder, haar ogen nog vochtig van de tranen.
Jullie hebben juist een andere route genomen, dacht ik, maar ik zei het niet hardop.’ (p. 9)
De negenjarige heeft weinig benul van de wereld waarin hij opgroeit. Zijn ouders doen niet mee, en het woord ‘dictatuur’ heeft voor hem geen echte betekenis.
Bij toeval leert het jongetje Claudia kennen, een meisje uit een familie die kiest zich actief te verzetten tegen het bewind van Pinochet. Ze vraagt hem zijn buurman in de gaten te houden, het waarom laat ze echter achterwege.
Ervan uitgaande dat de ik in ieder deel van dit boek dezelfde persoon is, komen we het verdwaalde jongetje op latere leeftijd weer tegen. Hij probeert nu het verhaal van van zijn jeugd te schrijven, het verhaal van de secundaire personages (‘Terwijl de roman plaatsvond, speelden wij verstoppertje, leerden wij hoe we konden verdwijnen.’ (p. 67-68)). Hij heeft het er nogal moeilijk mee – het is niet volledig zijn verhaal, en hij twijfelt aan wat hij weet. Nog altijd verdwaald, dus. En dan komt hij Claudia plotseling weer tegen. Ze vertelt hem wat er aan de hand was. Een andere route. Hoewel alles hem nu, feitelijk, duidelijk is, voelt hij zich nog steeds dat secundaire personage. De jonge schrijver is boos om de verschillen: hij durfde te verdwalen. Hij wist van niets. En zijn ouders deden niets.
Het verhaal is klein, geschreven vanuit de ervaring. Het lijkt op een dagboek, eerst van een jongetje, vervolgens van een volwassen schrijver. Doordat het een dagboek is, gaat het niet zozeer om wat er gebeurt, maar om de manier waarop er wordt omgesprongen met de gebeurtenissen. Het is een zoektocht, want hoewel Zambra eenvoudig begint met de ervaringen van dat onschuldige jongetje, komt hij onvermijdelijk steeds dichter bij de ervaring zelf: hij valt uit het verhaal, en blijft zitten met vragen. Wat weet hij nu precies?
Ik ben een beetje verliefd op dit boek. Het is helder geschreven, bevat prachtige observaties en filosofieën en lijkt erg eerlijk te zijn (zeg nu zelf, in Nederland weet bijna niemand hoe dictatuur werkelijk voelt). Het is bedwelmend, en er zit erg veel in verstopt. Ik ga het snel weer lezen, denk ik. Eerst, echter: Bonsai en Het verborgen leven van bomen.
+ Op de website van Athenaeum staat een fragment uit dit boek gepubliceerd.
+ Een prachtig artikel van Luc de Rooy (uitgever en vertaler van Manieren..) op De Contrabas: Álvaro Enrigue, over Alejandro Zambra.
Nog niet eerder van deze schrijver gehoord, maar ik ga hem nu toch eens in de gaten houden. Ik heb toevallig dit jaar voor het eerst meerdere Latijns-Amerikaanse schrijvers gelezen en ik heb het idee dat dit boek mooi in het rijtje zou passen.
BeantwoordenVerwijdereneerlijk gezegd heb ik nog niet veel Latijn-Amerikaanse literatuur gelezen (met uitzondering van een aantal korte verhalen), Alejandro Zambra schijnt echter erg vernieuwend te zijn. ik denk dit deze schrijver misschien wat toegankelijker is.
VerwijderenAlejandro Zambra is als Latijns-Amerikaanse schrijver inderdaad vrij toegankelijk, toch past hij zeker in het rijtje van (kleine en grote) schrijvers binnen die traditie - hij heeft dat typische wat ikzelf niet kan omschrijven, maar wat zo vaak wordt omschreven als men het heeft over één van die schrijver uit het Zuid-Amerikaanse lijstje... wat dan telkens zo verschillend weergegeven wordt dat het wellicht niet echt typerend kan genoemd worden (en toch voel je bij het lezen toch altijd weer diezelfde sfeer)... En vernieuwend, die term lijkt me zowat een onontbeerlijk woord in die beschrijving... Maar bij Zambra past het perfect; hij is best vernieuwend in zijn eenvoud en helderheid.
Verwijderen